0 Sayısal (Dijital) Nivolar ile Geometrik Nivelman

Tweet

Günümüzde kullanılan sayısal nivolarla ilgili ciddi çalışmalar 1980'li yılların başlarında Wild (Leica) firması ve Dresden Teknik Üniversitesi ile Carl Zeiss Jena (Almanya) firmasının iş birliği başlamıştır. 1980'li yıllarda mikroişlemci teknolojisinde meydana gelen gelişmeler, CCD sensörlerinin gelişimini etkileyerek etkin görüntü işleme (image processing) tekniğinde yeni gelişmeler yaşanmasına neden olmuştur. Bu gelişme, sayısal nivo mira okumasının elektronik görüntü işleme tekniği ile yapılmasını sağlamıştır (Gürdal 2004). Bu konuda yapılan araştırmalar sonucunda dünyanın ilk sayısal nivosu 1990 yılında WILD (Leica) firması tarafından " WILD NA2000" adı ile üretilmiştir. Bu nivo ile mira okuması ve veri kaydı otomatik hale gelmiştir. Bu aletin talep görmesi ile de bu konudaki araştırmalar artmıştır. 1991'in sonlarında WILD NA3000 üretilmiştir. Daha sonra NA2002, DİNİ 10 ve DİNİ 20 nivoları geliştirilmiştir. İleriki yıllarda, TOPCON, TRIMBLE ve SOKKIA firmaları tarafından sayısal nivolar üretilerek kullanıcıların hizmetine sunulmuştur (Şekil).

Leica (Wild)             Topcon          Trimble (Zeiss) 

Şekil: Sayısal nivolar.

Sayısal nivolar kompansatörlü nivolarla birçok yönüyle benzerlik göstermesine rağmen mira okumaları yönüyle farklılıklar göstermektedir. Sayısal nivoların normal otomatik nivolardan farkı göz yerini alan sıralı elektronik algılayıcıların bulunmasıdır.

Sayısal nivolar nivelman verilerini işleyen ve depolayan programlar ve kontrol üniteleriyle desteklenmiştir. Sayısal nivo ile miraya duyarlı yöneltme, mira bölümlerinin okunması ve veri kaydı otomatikleşmiş olup, kullanım kolaylığı nedeniyle yüksek derecede üretim artışı sağlanmıştır. Sayısal nivolar ile ölçülen mira okumaları; dâhili ve/veya harici bir kayıt ortamına aktarılmakta, bu veriler nivo üzerindeki programlar vasıtasıyla ölçüyü müteakiben değerlendirilmekte veya ölçüler kişisel bilgisayarlara uygun aktarma programları ile aktarılarak bilgisayar programları ile değerlendirilmektedir.

Sayısal nivolar normal olarak barkodlu nivolar ile kullanılmakta olup gerektiğinde klasik miralar ile de kullanılabilmektedir. Dürbünün görüş alanındaki miranın görünen kısmının uzunluğu, nivonun miraya uzaklığının bir fonksiyonudur. Bu nedenle, bu görüntünün işleminin bir parçası olarak, sayısal nivoda mira ile nivo arasındaki uzaklık da hesaplanır. Sayısal nivolarla, ±0.5mm doğrulukla 100 metreye kadar yatay uzaklık okuması da yapılabilmektedir. Günümüzde, dijital nivolar, veri kaydı, kullanım kolaylığı ve yüksek derecede üretim hızı nedeniyle avantajları nedeniyle normal ve prezisyonlu geometrik nivelmana göre daha fazla tercih edilir duruma gelmiştir.

Sayısal nivolar, hâlen; ulusal düşey kontrol ağlarının kurulması, bakımı ve iyileştirilmesi ile deformasyon ölçmeleri, endüstriyel ölçmeler, topografik ölçmeler, kara ve demiryolu inşaatı ölçmeleri, tünel ve madencilik ölçmelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kaynak: Ceylan A., Modern Yükseklik Belirleme Teknikleri: Geometrik Nivelman Tarih mi Oluyor?