• Ramazzini : kurşun ve civa zehirlenmelerinin belirtilerini saptamış,ergonomil ilkelerini
açıklayan endüstri sağlığının babası olarak kabul edilen, iş hastalıkları,işyeri ortamında
incelenir diye sahış.
• Tehlikeli tozlara karşı maske yerine boşlarına torba geçirmelerini öneren sahış Plini.
• Her madde zehirdir,zehir olmayan madde yoktur.Zehir ile ilacı ayıran dozdur, diyerek
toksilojinin temelini atan paracelsusdur.
• Bel kemeği eğrilikleri kitabını yazan,baca temizleyecilerinde görülen skrotum kanserini bulan
sahış perciol Pott.
• Fabrikalar yasasını yürürlüğe sokan Michael Sadler ( 1833 ) . 9 yaşındaki çocukların iş
alınmasını ve 18 yaşından küçüklerin 12 saatten fazla çalıştırılması yasaklanmıştır.
• İlk iş sağlığı yasası ingilterede çıktı.
• Osmanlı imparatorluğu döneminde hazırlanan 100 maddeden oluşan iş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili ilk yasal belge dilaver paşa nizamnamesidir.
• Cumhuruiyetin ilk iş kanunu 3008 ( 16 haziran 1937 )
• İşyerlerinde sağlık hizmeti verilecek,işyeri hekimi olacak gibi düzenlemeler 1593 sayılı umumi
hıfzıssıhha kanunu (1930 ) ( 180 madde )
• Kaza piramidi : 330 Kaza olayında , 300 maddi hassarlı,29 uzuv kayıplı, 1 ölümlü.
• Kazan zinciri :
İnsanın doğal yapısının mekanik kuvvletler karşısındaki zayıflığı
Tehlikeli hareket-durum
Kaza olayı
Yaralanma
• TBMM döneminde madenler ile ilgili ilk yasa “ 114 sayılı Zonguldak ve ereğli havza-i
fahmiyesinde mevcut kömür tozarlarının amele menafii umumiyesinin olarak füruhtura dair
kanun.
• Sanayi ve ticarette iş teftişi hakkındaki milletler arası çalışma sözleşmesi 81 sayılı İLO
sözleşmesidir.
• Sosyal güvenlik hakkının düzenleyen anayasanın 60.maddesi.
• Adli yargı kolunun üst derece mahkemesi yargıtaydır.
• Özel hukuk ;
Medeni Hukuk
Borçlar Hukuk
Ticaret Hukuku
İcra
Devletler özel hukuku
• Sıralama :
1. Anayasa
2. Usulune göre yürülüğe konumuş milletlerarası antlaşma
3. Kanunlar
4. Kanun hükmünde kararname
5. Tüzükler
6. Yönetmelikler
7. Tebliğler
• Tazminat ceza değildir.
• Tüzükler,danıştayın onayından geçirilmek zorundadır.
• İş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğünün yönetmelik çıkartmaya yetkisi yoktur.
• Kanunlar : yazılı,genel ve sürekli olmalı.
• İşyerini kapatan,çalışma konusunu değiştiren,devralan vs. 1 ay içinde bölge müd. Bildirmeli.
• İşyeri devredildiğinde ,devirden önce ödenmesi gerekn borçlardan devreden 2 yıl
sorumludur.
• Gecici iş ilişkisi 6 ayı geçmemeli,en fazla 2 defa yenilenir.
• Süreksiz işler en çok 30 işgünü sürer.
• Deneme süresi 2 aydır, toplu sözleşmelerde 4 ay’a kadar uzatılabilir.
• 6 aydan az süren isçi feshih bildirimi 2 hafta - feshedilmiş sayılır.
• 6 ay – 1.5 sene süre isçi feshi bildirimi 4 hafta - feshedilmiş sayılır.
• 1.5-3 sene arası 6 hafta - feshedilmiş sayılır.
• 3’den fazla ise 8 hafta - feshedilmiş sayılır.
• 30 veya daha fazla isçinin çalıştığı yerde en az 6 aylık kıdemi olan isçinin işine son vermek için
geçerli bir sebep olmalı.
• İsci gereksiz,sebepsiz yere işten çıkartıldıysa 1 ay içinde mahkeme açabilir.
• Mahkeme işveren haksız bulduysa, işçiyi 1 ay içinde işe başlatmalı,eğer başlatmaz ise 4-8 aylık
tazmiat öder.
• İşte değişiklik olduysa işveren,işçiye 6 gün içinde yazılı bildirim yapmalı,yoksa işçiyi
ilgilendirmez.
• 20-100 arasında isçide en az 10 isci - toplu işten çıkartma sayılır.
• 101-300 arasında en az %10 - toplu işten çıkartma sayılır.
• 301’den fazla ise , en az 30 isci - toplu işten çıkartma sayılır.
• Fazla çalışma süresi yılda 270 saati geçemez.
• Haftalık çalışma süresü 45 saati aşarsa fazla çalışma olur.
• 1-5(dahil) yıl olanlarda 14 günden az - yıllık izin olamaz.
• 5-15 arasında 20 günden az - yıllık izin olamaz.
• 15(dahil) veya daha fazla 26 günden az - yıllık izin olamaz.
• 18 yaş altında ve 50 yaş üstünde yıllık izin 20 günden az olamaz.
• Günde en fazla 11 saat çalışılır.
• 4 saat veya daha az süreli işlerde 15 dk. - Ara dinlenmesi verilmeli.
• 4-7.5 saat arasından 30 dk. - Ara dinlenmesi verilmeli.
• 7.5 saatten fazla işlerde 1 saat - Ara dinlenmesi verilmeli.
• Okula devam eden işçiler günde en fazla 2 saat çalışabilir.
• Kadın işçilere günde 1.5 saat süt izni verilir ( 1 yaşından küçük çocuklarda )
• Postalar halinde calısma yönetmeliği ( iş kanunun 76.mad )
• Kadınların gece postalarında çalıştırılması ( iş kanunu 73.mad )
• Ağır ve tehlikeli işlerde 16 yaşını doldurmamış olanlar çalışamaz.
• Ağır ve tehlikeli işler raporu, işe girişte ve en az yılda bir alınır.
• Sanayiden,ticaretten, tarım ve orman işlerindeki esaslar kanunun 111.mad.
• Kimse,yaşına,cinsiyetine ve gücüne uymayan işte çalıştırılamaz ( anayasanın 50.mad )
• İş kazası ve meslek hastalığı tanımı,sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası kanununda yer alır.
• En az %10 meslekten kazanma gücü azaldıysa sürekli iş göremez.
• İşveren tazminat ödeme sorumluluğunun zaman aşımı 10 yıldır.
• İşletme belgesi talebinde en geç 3 ay içinde teftiş edilir.
• İLO’da her yıl düzenlenen konferansa her ülke 4 delege ile katılır.
• İLO Hedefleri ;
Çalışma yaşamında standartlar,temel ilke ve hakları geliştirmek
İnsanlar,insana yakışır işler için fırsat yaratma
Sosyal koruma prog.
Üçlü yapıyı ve sosyal diyalogu günlendirmek.
• 155 İLO sözleşmesi = iş sağlığı ve güvenliği politikaları
• 161 İLO sözleşmesi = iş sağlığı hizmetlerinin yerine getirilmesi
• 127 İLO sözlşemesi = tek kişinin taşıyabileceği azami yük.
• 119 İLO sözlemşesi : makine koruyucuları
• 87 İLO sözleşmesi : Sendikalaşma hakkı
• Her işçinin,çalışmaya,işini seçme hakkı (BM insan hakları evrensel beyannamesi )
• Her işçinin, sağlığı , güvenliğini gözeten çalışma şartları ( Avrupa birliği temel haklar )
• BM çocuk haklarına göre 18 yaşına kadar herkes çocuktur.
• 50 işci çalışıyorsa işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurulmalı.
• İşcilerin kişisel sağlık dosyaları,işten ayrıldığı itibaren 10 yıl saklanmalı.
• İSGB’lerde 12 m2 az olmamak üzere, en az bir muayene ve ilk yardım odası,sanayiden
sayılanlarda 8m2 den az olmamak üzere isg uzmanı odası.
• OSGB’lerde en az 10 m2 muayene odası, 15 m2’lik ilk yardım odası,10 m2’lik isg uzmanı, 12
m2 bekleme yeri olmalı.
• İSGB ve OSGB’lerde sözleşme feshinde 5 gün içinde bildirimeli.
• B sınıfından A sınıfına geçmek için 4 yıl görev yapmalı.
• Bakanlıkta 5 yıl uzmanlık yaptıysa,sınavda başarılı olursa A sınıfı olur.
• Genel müdürlüklte 10 yıl uzmanlık yaptıysa A sınıfı olur.
• İş güvenliği uzmanları seminerlere,konferanslara 1 yıl içinde 5 iş günü katılabilir,çalışma
süresinden sayılır ve ücret kesilmez.
• Çok tehlikeli sınıfta her 500 işci için isg uzmanı
• Tehlikeli sınıta her 750 işci için isg uzmanı
• Az tehlikeli sınıfta her 1000 işci için isg uzmanı
• İşyeri hekimleri az tehlikeli yerlerde ayda en az 10 saat,işçi için yılda 20 dk.
• İşyeri hekimi, tehlikeli yerlerde ayda 15 saat, işçi başına yılda 25 dk.
• Çok tehlikeli sınıfta ayda 20 saat, işçi başına yılda 30 dk.
• İşyeri hekimleri yenileme eğitimi 5 yılda bir ve 30 saat.
• İSG kurulu 8 kişiden oluşur.
• TS 18001 PUKÜ döngüsü ; Planlar,uygula,kontrol et,önlem al.
• İşyerinde tavan yüksekliği 3 m.
• Merdivenler bakım işleri dışında 110 cm olacak, korkuluk varsa 100 cm.
• Merdiven eğimi 20-45 derece.
• Genişliği 225 cm olan merdivenlerde trabzan olacak.
• 100 işciye kadar, 30 erkek için bir kabin ve pisivar, 25 kadın için bir kabin.
• 100’den fazla isçi varsa sonrası için her 50 kişiye bir tuvalet.
• Fosseotikler,gıdaların depolandığı yerin 30 m uzağında olmalı.
• Duş kabinleri 25 derece.
• Ses dalgaları : 240m/s hızla yayılır.boyuna dalgalardır.
• Frekans : sesin saniyedeki titreşimi
• Subsonik sesler : frekansı 20 HZ’den az.
• İşitilen sesler : 20 Hz – 20 KHZ.
• Ultrasonik sesler : 20 KHZ’den fazla.
• İşitme kaybı ;
1. Evre : 4500-5000 Hz. Günlük hayata etkisi yok.
2.Evre : 3000-4500 Hz (fısıltı kaybı )
3.evre : 2000-2500 Hz ( ciddi duymamazlık,meslek hastalığı )
• Gürültüye karşı teknik koruma yöntemi 3 tane.
• 85 DB’de çalışma süresi 8 saat
• 103 DB’de çalışma süresi 7.5 dk.
• Leq : Eşdeğer gürültü seviyesi
• Gürültü yükümlülük süresi 6 ay.
• Gürültülü işte en az 2 yıl çalışmalı,
• 85 DB’nin üstünde en az 30 gün çalışması gerekli.
• İşitme kaybına etki edenler : Şiddeti , süresi,frekansı,yaşı,duyarlılık,cinsiyet.
• Gürültü,dozimetre ile ölçülür.
• Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde 80 DB geçilmeyecek.
• 80 DB’de kkd bulundurma zorunluluğu var.
• 85 Db’de kkd kullanmak zorunluluğu
• Ağırlıklı ses, makine yüzeyinden 1 m mesafede,zeminden 1.6 m yüksekte ölçülür.
• Titreşim şiddeti W/cm2
• 1Hz-1000HZ insan tarafından duyulur.
• İnsanlar 16-20 Hz titreşime direnç gösterir.
• 4-10 Hz, iç organlarda rezonans yapar.
• Titreşim etkileri : fizyolojik,psikolojik,patolojik.
• Titreşim yükümlülük süresi 2 yıl.
• El kol titreşimi sınır değer = 5 m/s2 , etki değer = 2.5 m/s2
• Butun vucud için sınır değer = 1.15 m/s2,etkin değer 0.5m/s2
• 41 C de ısı çarpması olur.
• Titreşimin etkisi : frenkasa,şiddetine,yönüne,süreye bağlıdır.
• Yatay titreşim daha tehlikelidir.
• 8 Hz’den büyükler beyaz parmak hastalığı. ( titreşim )
• Hava akım hızı 0.3-0.5 olmalı.
• Bağıl nem % 30-80
• Çok buğulu yerlerde sıcaklık 15-30 derece.
• Suni aydınlatma 3 şekilde yapılır.
• Dışarıdan ışık alan pencereler vb. yüzeylerinin toplam alanı,işyeri tabanı yüzeyine oranı 1/10
olmalı.
• Açık alanlarda,geçitlerde 20 lüks.
• Kaba malzeme taşınmasında,depolanmasında 50 lüks.
• Kaba montaj,kazan dairesi,makine dairesi,asansör kabini,yemekhane,tuvalet 100 lüks.
• Normal montaj,kutulama,konservme 200 lüks.
• Ayrıntıların yakında seçilmesi işlemleri 300 Lüks.
• Koyu renkli dokuma,büro ,ince işler 500 lüks.
• Hassas işlerin sürekli yapıldığı yerller 100 lüks.
• Aydınmlatma şebekeleri 250 voltu geçmeyecek.
• Pano odaları 250 lüks,transformatör odaları 150 lüks.
• Elektirik açık hava tesisleri 60 lüks.
• Yapı içindeki elektirik tesisleri 250 lüks.
• Algılamamın %80-90’ı görerek olur.
• 30 Derece açı içerisinde kişiye aydınlatma yansımamalı.
• Radyasoon kaynak çalışanları butun vucud alacağı yıllık doz 5 remi geçmeyecek.
• Toplımdakilerin yıllık dozu 0.5 remi geçmeyecek.
• Hava basıncının akut yükümlülük süresi 3 gün,yükümlülüğü 10 yıl.
• Basıncla çalışanlarda işçi işten ayrıntıktan sonra bile 2 yıl korunma yöntemleri uygulanmalı.
• Yüksek basınçlı çalışma yerlerinde dekampresyon odası olmalı.
• Gece çalıştırılanlar 2 yılda bir kontrol, 7.5 saati geçemez.
• Postası değiştrilecek işçi kesintisiz olarak 11 saat dinlendirilmeli.
• Geceleri,18 yaşını doldurmamış olanlar çalıştırılamaz.
• Geceleri çalıştırılan kadınlar 6 ayda bir muayene.
• Çalışma etiği,hukuka ,düşünmeye ve fesefeye dayalı …
• İş ahlakı dine ve dini inançlara bağlı.
• İş sağlığı profesyoneller için uluslar arası etik kuralları ICOH tarafından hazırlandı.
• Eğitimler 3 şekilde yürütülebilir ; örgün eğitim,yaygın eğitim,algın eğitimi.
• YYetişkinlerin öğrenmesinie yol gösteren,yardımcı olan sanat androgoji denir.
• Kaza sebeplerini açıklama teorisi : domino,insan faktörleri,kaza/olay,epidemioloji sistem ve
kombinasyon teorisidir.
• Domino teorisi : tehlikeli hareket ve durumlar.
• Kaza Sıklık oranı : toplam kaza sayısı / toplam çalışma sayısı x 1000000
• Kaza Ağırlık oranı : toplam kayıp gün sayısı / toplam çalışma sayısı x 1000
• Eğer ölümlü iş kazası yada sürekli iş görememezlik durumu varsa,toplam kayıp gün sayısına ,
her ölümlü veya sürekli iş göremezlik için ayrı ayrı 7500 gün eklenir.
• Bir yılda çalışılan 1000000 iş saatinde ;
İş kazası sıklık hızı : toplam kaza sayısı / toplam çalışma saati x 1000000
İş kazası ağırlık oranı : toplam kayıp gün sayısı / toplam çalışma süresü x1000000
Tam gün çalışan her 100 işci için ;
İş kazası sıklık hızı : toplam kaza sayısı / toplam çalışma saati x 225000
İş Kazası ağırlık oranı : toplam kayıp gün sayısı x8 / toplam çalışma saati x 100
• İş Kazası : 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanununda tanımlanmıştır.
• Gecici iş görememezlik ödeneği,yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı,ayakta tedavilerde kazancının üçte ikisidir.
• Sürekli tam iş görememezlik ödeneği aylık kazancının % 70’i dir.
• Başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise %100’dür.
• Meslekte kazanma gücünün en az %60 ını kaybettiyse malul sayılır.
• Bissinoz hstalığı, pamuk,keten ve kendir tozlarının hastalığı
• Antrokoz hastalığı,kömür madeni işçilerinde
• Asbestoz hastalığı , en çok izolasyon ve tersane işçileri
• Silikoz,Silika kristallerinin hastalığıdır.Maden,döküm,taş,kil,cam
• Akciger kanseri : arsenik,kromat,asbest,radyasyon hastalığı
• Koruyucu sağlık hizmetleri ; 1 - Primer: eğitim ,çalışma koşulları , 2-Sekonder = ilk yardım
uygun tedavi , 3-tersiyer koruma : rehabilitasyon
• Pnömokonyoz için işte en az 3 yıl çalışmış olmalı.
• Silikoz hastalığının yükümlülük süresi 10 yıl
• C grubu meslek hastalığı : Silikoz,asbestoz,pnomokonyoz,sideroz,aliminyum,sert metal
tızları,bissinoz.
• Basınclı kaplar yılda bir hidrostatik basınç testi yapılır.
• İsg tüzüğüne göre, kaldırma mak ve araçları 3 ayda bir kontrol
• Parlayıcı,patlyacını mad. Yüzüğüne göre, elektirik ve aydınlatma tesisatı yılda 1 kez kontrol.
• Parlayıcı ve patlayıcı tüğüzüne göre paratoneler yılda bir kontrol.
• Makine emn. Yönetmeliğine göre halatının bütününün 5 kat sayısına sahip olmalı.
• Makine emn. Yönetmeliğine göre,kaldırma zincirlerinin katsayısı 4 dür.
• Makine emn. Yönetmeliğiene göre dokuma halak ve sapanları 7 katsayısı.
• Makine emn yönetmeliğine göre, sapanlı çalışan aksamlarının katsayısı 4 dür.
• Ağır ve tehlikeli işlerde, 16 yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile ilgili mesleki eğitim
almamış olanlar çalışamaz.
• Ağır ve tehlikeli işler çizelgesinde ( K ) harfi bulunanlarda kadınlar çalıştırılabilir.
• Ağır ve tehlikeli işler çizelgesinde ( Gİ ) bulunanlarda 18 yaşını bitimemiş işçiler çalıştırılamaz.
• Ağır ve tehlikeli işlerde calışalnlar, 16 yaşını doldurmuş, 18 yaşını bitirmemişler 6 ayda bir
rapor, diğerleri yılda bir rapor.
• Kadınlar, ay hali günlerinde ağır işlerde çalıştırılamaz.Bu gün 5 gün olarak kabul edilir.
• WHO’ya göre , yaşlılık sınırı 65 dir. 60-69 arası erken yaşlılık,70-79 arası yaşlı, 80 üstü ileri
yaşlı.
• 138 nolu İLO sözleşmesi , en küçük çalışma yaşı 14.
• Özel sektör % 3 özürlü çalıştırmalı.
• Kamu işyerleri % 4 özürlü, % 2 eski hükümlü işçi çalıştırmalı.
• Genç işçi : 15 yaşını tamamlamış,ancak 18îni tamamlamamış.
• Cocuk işçi : 14 yaşını bitirmiş,15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimi tamamlamış.
• Cocuk ve gençler kesintisizi olarak 14 saat dinlendirilmeli.
• Cocuk ve gençlerin hafta tatili kesintisiz 40 saat olmalı.
• Çalışma gücünün en az yüzde 40’ından yoksunlar özürlü olarak kabul edilir.
• Kapalı alanlar havalandırılmasında ortalama bir saat içinde kapalı alanın 4 katı kadar temiz
hava temin edilmeli.
• Son 5 yılın en çok iş kazası riski ; kimyasal etmenlerdir.
• OGSB ler yetki belgeleri 5 yılda vize ettirlemli.
• İLO’ya göre en küçük çalışma yaşı 15 dir.
• co kimyasal bogucu ve zehirli
co2 basit bogucu
metan patlayıcı renksiz kokusuz havadan hafif patlama aralıgı %5-15 en max explotion
interval %9,5 max patlama aralıgı
hidrojen sülfür zehirli
hidrojen siyanür kimyasal bogucu hcn su ile temasında c2h2 asetilen çıkar
karbonsülfür zehirli hava ile karısımında yüksek detanisyon etkisine sahip havada 60mg/m3 20
ppm sınır degeri
amonyak tahris edici solunum yol felç eder
ozon yüksek tahris edici
he - argon koruyucu gazlar azaqt narkozunda he gazı verilir , kaynakta ayrıca koruyucu gaz
olarak kullanılır + helyum tüpü kahverengi
http://www.isguvenligi-uzmani.org tarafından hazırlanmıştır.
İNDİR
