0 GPS’in Tanımı ve Kullanım Alanları

Tweet

Çoğu zaman dünya üzerinde herhangi bir noktanın koordinatının belirlenmesi çok büyük bir gereksinim arz etmektedir. Jeoloji ve coğrafi çalışmalarda, ulaştırmada, askeri amaçlı sistemlerin geliştirilmesinde konum belirlemek büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bunun farkına varan hükümetler çalışmalarına başlamış ve şu anki navigasyon sistemlerinin gelişmesini sağlamıştır. İlk başta askeri amaçlı olarak Amerika Birleşik Devletleri’nin savunma departmanı tarafından geliştirilen ve GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi) adı verilen bu yer bulum sistemi şu anda diğer emsallerine göre geçerliliğini ve güvenilirliğini sürdürmekle beraber sivil kullanım içinde hizmet veren en gelişmiş navigasyon sistemidir.

GPS ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde şu anlaşılıyor ki zamanla önemi daha da artacak olan bu sistem, şebekesine dahil olan kullanıcılar için vazgeçilemeyecek bir gereksinim halini alacaktır. Yapılan bir çalışmada sadece A.B.D’ de ilave 150.000 GPS teknisyenine ihtiyaç duyulacağı tahmin edilmiş ve bu nedenle 2 yıllık öğretim programları geliştirilmiştir. Buradan anlaşılıyor ki ülkemizde de GPS sisteminin teorik ve pratik eğitimin verilmesi gerekmektedir.

Amerikan Savunma Bakanlığı'nın denetiminde ve idamesinde olan sistem 24 adet uydu takımından oluşur. Uyduların yörünge hareketi 12 saat sürer. Ufuk çizgisi üzerinde erişilebilen maksimum uydu sayısı günün saati ve konuma bağlı olarak 8-12 arasında değişir. 3 boyutlu pozisyon elde edebilmek için en az 4 adet uydudan yayınlanan sinyalin işlenmesi gerekir. Normal şartlarda yani çevrede GPS sinyallerini engelleyecek fiziksel engel yok ise en az 6-8 arası sayıda uydu ile iletişim kurulur.

GPS bir radyo navigasyon sistemidir ve sürekli yayın yapar. GPS alıcısı olan herhangi bir kullanıcı, yayınlanan sinyalleri kullanarak herhangi bir ücret ödemeksizin sistemden faydalanabilir. GPS alıcısı pasif yapıda olduğundan yani havada bulunan sinyali işlediğinden (FM radyosu gibi) uydulara veya başka her hangi bir yere sinyal göndermez.

Şartlar ne olursa olsun, bir GPS alıcısı size yeryüzünde nerede olduğunuzu söyleyebilir. Neredeyse her yerde 365 gün 24 saat çalışabilirler. Tipide, yoğun siste, hatta okyanusun ortasında referans noktanız olmadığı zaman bile çalışırlar. Sadece, uydu sinyallerini engelleyebilecek nesnelerin, yoğun ağaçların gökyüzünü kapladığı ya da binaların sık olduğu yerlerde performansı düşebilir.

GPS alıcıları bir sonraki durağınızın neresi olacağını, oraya ne kadar uzakta olduğunuzu ve hangi yönden oraya ulaşabileceğinizi bulmanıza yardımcı olurlar. Hatta nasıl gidileceğini unuttuğunuz gizli balık yatağına veya geçen kış rastladığınız kaplıcaya yönlendirebilecek bilgileri kendiniz için kaydedebilirsiniz ve bunları istediğiniz zaman yeniden bulabilirsiniz. GPS ler bu özelliklerinden dolayı dağcılık, yamaç paraşütü, trekking gibi doğa sporları tutkunları arasında popülaritesini arttırmıştır ve geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmıştır. Yeryüzündeki GPS alıcısı, düşük güçlü radyo sinyallerini alır. Böylece konum belirlenmesi mümkün olur.

Bu olağanüstü sistemi kurmak Amerika’ya ucuza mal olmamıştır. Sistemin kurulum değeri yaklaşık olarak 12 milyar ABD Dolarıdır. Devam eden bakım masrafları sistemin değerini arttırmaktadır. Bu sistemin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri amaçlar içindi. GPS alıcıları yön bulmakta, askeri çıkartmalarda ve roket atışlarında kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Ancak,1980’lerde GPS sistemi sivil kullanıma da açılmıştır.

Bu sistemin bir benzeri de Rusya tarafından geliştirilen GLONASS adı verilen bir sistemdir. Sistemin tasarımına 1970'lerin ortalarında başlanmıştır. GLONASS'dan önce 1979'da 4 uydu ile işleyen ilk uydu destekli konum belirleme sistemi kurulmuştur. COSMOS adı verilen ilk GLONASS uydusu, 1982 yılında uzaya fırlatılmıştır. Sistem, denizcilerin koordinat ve zamana ilişkin gereksinimlerini karşılamak için tasarlanmış ve askeri gizliliğin kalkması nedeniyle 1992 yılında sivil kullanıma açılmıştır. 1995 yılında Rus Uzay Kuvvetleri Bilimsel Bilgi Merkezi (Coordinational Scientific Information Center of the Russian Space Forses) kurulmuştur. Bu kurum, GLONASS bilgilerini sivil kullanıcılar için yayınlamaktadır. GLONASS uydu sistemi Ocak 1996'da tamamlanmıştır.

Günümüzde bu tür benzer sistemlerin kurulma çalışmaları devam etmektedir. Avrupa Birliği tarafından denemelerine başlanmış GALİLEO sistemi ve Çin’in askeri amaçlı kurmayı planladığı bir konum belirleme sistemi olduğu bilinmektedir.

Kaynak: Demirci, A., Lisans Bitirme Çalışması, Kocaeli Üniversitesi, 2010.