Yer’in derinliklerinde bulunan mağmanın,
yerkabuğunun zayıf kısımlarından yeryüzüne doğru yükselmesine volkanizma denir.
Katı, sıvı ya da gaz halindeki maddelerin
yeryüzüne çıktığı yere volkan ya da yanardağ, bu maddelerin çıkışına da
püskürme denir. Püskürdüğü bilinen volkanlar etkin volkanlar, püskürdüğü
bilinmeyen volkanlar da sönmüş volkanlar olarak adlandırılır.
Volkanlardan çıkan akışkan maddelere lav,
katı maddelere de volkan tüfü (proklastik maddeler) denir. Lavların ve tüflerin
yeryüzüne çıkmak için izledikleri yola volkan bacası adı verilir. Yüzeye çıkan
lav ve tüfün oluşturduğu yer şekline volkan konisi, koninin tepe kısmındaki
çukur kısmına da volkan ağzı (krater) denilmektedir.
Kraterlerin patlamalar ya da çökmelerle
genişlemiş şekillerine kaldera denir. Kalderalar kraterlere göre daha dik
yamaçlıdırlar ve genişlikleri derinliklerine oranla daha fazladır.
Volkanların şekli ve püskürme özellikleri
çıkardıkları maddelere göre değişir. Volkanik etkinlikler bazen yalnızca gaz
patlaması şeklindedir. Bu durumda patlama çukurları oluşur. İç Anadolu’da
Karapınar ve Nevşehir dolaylarında bu tür patlama çukurları yaygındır.
Bu patlama çukurları maar olarak
adlandırılır. Maarlar, volkanik faaliyetlerin yeni başladığı veya sona erdiği
yerlerde daha çok görülürler.
Türkiye’deki Volkanik Sahalar
Doğu Anadolu Bölgesi’nde; Büyük Ağrı, Küçük
Ağrı, Süphan, Tendürek ve Nemrut dağları
İç Anadolu Bölgesi’nde; Erciyes, Hasandağı,
Melendiz, Karadağ, Karacadağ ve Karapınar çevresi
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde; Karacadağ
Kuzeybatı Anadolu’da; Köroğlu Dağları
Akdeniz Bölgesi’nde; Hatay yakınında Hassa
çevresi
Ege Bölgesi’nde; Kula (Manisa) çevresi
.jpg)
Yorum Gönder
Yorumlama biçimi: Anonim seçerek yorumlarınızı yapabilirsiniz.