Lazer nivolar ve özellikle dönen lazer nivolar inşaat ve ziraat işlerinde kullanılan önemli ölçme araçlarından birisi olmuştur. Günümüzde, dönerli lazerli nivolar inşaat ve yapım işlerinde klasik nivoların yerini almıştır. Lazer nivolar normal nivolara göre daha pahalı olmasına rağmen oldukça verimlidir. Lazer nivolar sehpa üzerine monte edildikten sonra yatay düzlemi gösteren kızılötesi ışın düşey eksen etrafında 100-900/dakika (rpm) hızla dönmektedir. Kızılötesi ışık herhangi bir yüzeye vurduğunda kırmızı nokta olarak gözümüze yansımaktadır. Lazer nivolar için lazer ışığını tutan özel detektör kullanılmak zorundadır.
Detektör, yatay lazer düzlemi ile merkezleninceye kadar taşıyıcı çubuk yada mira üzerinde aşağı yukarı doğru hareket eder. Çoğu detektörler kullanıcıya yardımcı olmak ve daha iyi doğrulukların elde edilebilmesi için kullanıcıyı sesli ve görsel olarak aşağı yukarı doğru yönlendirir. Bazı detektörler farklı doğrulukta çalışma imkanı sunabilmektedirler. Genel olarak iyi düzeçlenmiş dönen lazer nivolar için doğruluk 50 m’de ±2mm, 100 m’de ±4mm olarak verilmektedir (Rüeger, 1998).
Lazer nivoların menzili lazerlerin çıkış gücüne, atmosferik şartlara ve lazer detektörün algılama inceliğine bağlıdır. Lazer nivoların menzili 0-900m arası değişebilmektedir. Tüm sistemler akşamları daha uzun menzile sahiptir. Lazer nivolarla özellikle uzun mesafeli çalışmalarda dikkat edilmesi gereken en önemli husus yer eğriliği ve özellikle refraksiyon etkisidir. Çünkü bu konu çoğu zaman dikkate alınmamaktadır.
Bina içi uygulamalarda, uzaklıklar 50m den daha kısa olması durumunda yer eğriliği ve refraksiyon etkisi ihmal edilebilir. Ancak, uzun gözleme uzaklıklarında önemli büyüklüklere ulaşabilmektedir. Örneğin, 400 m’lik uzaklıklarda yer eğriliği düzeltmesi 12.6mm iken, refraksiyon düzeltmesi ise 37.7mm olmaktadır.
Refraksiyonun etkisinin minimuma indirilebilmesi için, lazer nivosu yerden mümkün olduğunca yüksek kurulmalı ve ölçüler refraksiyon katsayısının sıfır olduğu gökyüzünün tamamen bulutlu ve rüzgârlı günlerde ya da güneşin doğuş ve batış saatlerinde yapılmalıdır (Rüeger 1998).
Lazer nivolar, bina inşaat işlerinde inşaat alanının tesviyesi, temel kazıları, beton dökümü, peyzaj işleri, havuz çit, avlu duvarı vb. bina içi ve bina dışı uygulamalarında kullanılabilmektedir. Bina inşaat işleri dışında karayolu projelerinde, baraj inşaatlarında, tarım arazilerinin tesviyelenmesi çalışmalarında, lazer nivolar ekskavatör, grayder, scrayper gibi iş makinelerinin yönlendirilmesinde de kullanılmaktadır. Detektör kazı araçlarının bıçakları üzerine monte edilmekte ve sonuçlar araç kabininden görülebilmektedir. Bu araçların diğer bir kullanım alanı ise alt yapı, raylı sistem, sulama ve kurutma çalışmalarıdır. Kısacası optik seviyeleme yapılan her türlü projelerde lazer nivolar kullanılmaktadır.
Kaynak: Ceylan A., Modern Yükseklik Belirleme Teknikleri: Geometrik Nivelman Tarih mi Oluyor?
